Компьютеры и смартфоны

Стaтистикa&#1171a с&#1199йeнсeк, жoл aпaтынa &#1201шырa&#1171aндaрды&#1187 шaмaмeн 70 пaйызы псиxoлoгиялы&#1179 стресс алады. Н&#1241тижесінде олар &#1179айта к&#1257лік ж&#1199ргізуден, тіпті жолаушы ретінде к&#1257лікке отырудан &#1179ор&#1179ып, сол о&#1179и&#1171а &#1179айталанады деген &#1199реймен &#1257мір с&#1199реді екен. Дегенмен, психологтарды&#1187 айтуынша, &#1241р адам стрессті &#1241рт&#1199рлі &#1179абылдайды. Біреулер &#1199шін сол жол-к&#1257лік о&#1179и&#1171асы к&#1257з алдынан кетпей, елестей берсе, бас&#1179алары бойда&#1171ы &#1199рейді же&#1187іп, &#1179алыпты &#1257мірге оралады.

Жол апатынан зардап шеккендермен ж&#1201мыс істейтін а&#1171а инспектор-психолог Шолпан &#1178абжанова Tengrinews.kz тілшісіне жол-к&#1257лік о&#1179и&#1171асына &#1201шыра&#1171андарды&#1187 &#1179андай шок алатынын ж&#1241не оны&#1187 денсаулы&#1179&#1179а &#1179аншалы&#1179ты &#1179ауіпті екенін, сондай-а&#1179, ол адам&#1171а &#1179андай к&#1257мек к&#1257рсетілуі тиіс екенін айтып берді.

Шолпан &#1178абжанованы&#1187 айтуынша, жол-к&#1257лік о&#1179и&#1171асына &#1201шыра&#1171андар немесе жол к&#1257лік о&#1179и&#1171асын жаса&#1171ан ж&#1199ргізушілер «жара&#1179ат ал&#1171аннан кейінгі к&#1199йзеліс» синдромына &#1201шырауы м&#1199мкін. Медицинада оны PTSD (Post-traumatic stress disorder) деп атайды екен.

«Мені&#1187 т&#1241жірибемде жол апатына &#1201шырап, кейін к&#1199йзеліске т&#1199сіп, т&#1199сініксіз бір &#1179ор&#1179ынышпен &#1257мір с&#1199ргендер &#1257те к&#1257п болды. Алайда б&#1201л синдром бірден бай&#1179алмайды. Адам ол к&#1199йзеліске белгілі бір уа&#1179ыттан кейін &#1201шырайды, мысалы, 15-20 к&#1199н &#1257ткен со&#1187. Психологтар б&#1201л проблеманы шешу &#1199шін т&#1199рлі техниканы &#1179олданып жатыр. Біра&#1179, &#1257кінішке &#1179арай, PTSD синдромы жол апатына &#1201шыра&#1171ан адамда &#1257мір бойына &#1179алуы м&#1199мкін», — дейді &#1178абжанова.

Оны&#1187 айтуынша, жол апатынан кейінгі к&#1199йзелісті&#1187 &#1179аупі соншалы&#1179 — адам психологиялы&#1179 шок алып, &#1179алыпты &#1257мір с&#1199ре алмай, онда психологиялы&#1179 ауыт&#1179у пайда болады.

«Б&#1201л &#1179андай да бір жанжалдан немесе жа&#1179ын адамды жо&#1171алт&#1179аннан алатын психологиялы&#1179 шоктан &#1241лде&#1179айда ауыр. Б&#1201л шок адамды бірден психологиялы&#1179 т&#1201р&#1171ыдан да, физикалы&#1179 т&#1201р&#1171ыдан да сал &#1179ылып, &#1179алыпты &#1257мір с&#1199руіне кедергі келтіреді. Оны&#1187 ал&#1171аш&#1179ы белгілері ретінде &#1201й&#1179ысызды&#1179, т&#1241бетті&#1187 болмауы, эмоционалды&#1179 т&#1201ра&#1179сызды&#1179, ая&#1179-&#1179олды&#1187 дірілдеуін ж&#1241не &#1179андай да бір к&#1257лік &#1179&#1201ралына отыр&#1171анда с&#1257йлеуге деген &#1179ор&#1179ынышын айту&#1171а болады. Себепсіз &#1199рейлерді ж&#1241не сол к&#1199нні&#1187 елестері де соны&#1187 белгісі», — дейді психолог.

&#1178абжанованы&#1187 айтуынша, PTSD синдромына шалды&#1179&#1179ан адам жол апатына бірнеше жыл б&#1201рын &#1201шыраса да, оны&#1187 к&#1257з алдына д&#1241л сол к&#1199н, д&#1241л сол с&#1241т елестей береді екен. Сонды&#1179тан психолог осындай жа&#1171дайда мамандарды&#1187 к&#1257мегіне ж&#1199гініп, біраз уа&#1179ыт&#1179а к&#1257лік ж&#1199ргізбеуге немесе к&#1257лікпен ж&#1199рмеуге ке&#1187ес береді.

«Кейбіреулер бойда&#1171ы &#1199рейді же&#1187іп, жол апатын &#1201мыту &#1199шін бірден &#1179айтадан к&#1257лік тізгініне отыру&#1171а ке&#1187ес береді. Мені&#1187ше, ол д&#1201рыс емес. Керісінше, ол бас&#1179а да адамдарды&#1187 &#1257міріне &#1179ауіп т&#1257ндіруі м&#1199мкін. &#1256зі&#1187ізді&#1187 ж&#1241не &#1257згелерді&#1187 &#1257мірін &#1179ауіпке тігуді&#1187 &#1179ажеті жо&#1179. Адам &#1257зіні&#1187 тыныштал&#1171анын т&#1199сінген жа&#1171дайда ж&#1241не о&#1171ан 100 пайыз сенімді бол&#1171ан кезде &#1171ана &#1179айтадан к&#1257лік тізгініне отыру&#1171а болады», — дейді а&#1171а инспектор-психолог.

Осы ретте &#1178абжанова жол апатынан кейінгі шоктан шы&#1171у &#1199шін бірінші кезекте ол жа&#1171дайды&#1187 &#1257тіп кеткенін т&#1199сінуге ке&#1187ес береді.